DE BEVRIJDING VAN WIERDEN , 5 T/M 9 APRIL 1945

De geallieerden trokken via de Achterhoek ten zuiden van het Twentekanaalrichting Enschede, dat op 1 april werd bevrijd.Vervolgens werden Hengelo endaarna op 4 april Almelo bevrijd.Daarna ging het niet meer zo snel, de Canadezen stondenop 4 aprilopdeWierdensestraatin Almelo ter hoogte van de Egbert ten Catelaan. DebegraafplaatsGroenedal,deBellinckhof en verder richting Wierden was nogonder controle van de Duitsers. Wierden werdpasop 9 april 1945 door hetCanadese Algonquin Regiment bevrijd,er warenbijna vijf dagen van felle strijdmet de Duitse bezettersnodig, om een afstand van minder dan 4 km.teoverbruggen.

WAAROM DE FELLE STRIJD OM WIERDEN?

De Duitsersverdedigden Wierden hardnekkig omdat het een flanksteunpunt vaneen verdedigingslinie was. Deze linie liep vanaf Lochem langs het Twentekanaalnaar Delden en vandaar noordwaarts langs de zijtak van dat kanaal tot Wierden.Doel hiervan was de geallieerde opmars te vertragen zodat de Duitse troepen inhet midden en westen van Nederlandde gelegenheid kregen via noord-Gelderland en Drenthe naar noordwest Duitsland te ontsnappen om daar de strijdvoort te zetten.Wierden werd verdedigd door ervaren parachutisten van de Hermann GöringDivisie, beschikkend (naastmortieren en vierloops 20 mm. geschut) over anti-tankkanonnen op en bij het van

der Bergplein, achter de algemene begraafplaatsen aan de Almelosestraat(bij nr. 20).Vandaar hadden de Duitsers vrijzicht op deweg naar Almelo, er was nog geen brug over het kanaal, wanthet kanaal eindigdebij de Buitenhaven, waar nu Riwald Recycling zit.Op 5 april was Twente ten oosten van de zijtak van het Twentekanaal reedsbevrijd, evenals o.a. Vriezenveen en Vroomshoop en hoewel ze Wierden dus al”voorbij” waren vonden de Canadezen het noodzakelijk om de Duitse weerstandaldaar uit te schakelen. De belangrijkste reden hiervoor was het open houden van

hun logistieke hoofdaanvoerlijn, de weg Delden-Bornerbroek-Almelo, dievoortdurend bloot stond aan Duitse aanvallen vanaf de westzijde van de zijtakvan het Twentekanaal.De zuivering van Wierden en omgeving werd opgedragen aan het AlgonquinRegiment en het South Alberta Regiment (pantserwagens en tanks) met steun van15 Canadian Field Regiment (zware kanonnen opgesteld op het Tusveld tenzuiden van Almelo).

HET ALGONQUIN REGIMENT

De Algonquinsontlenen hun naam aan een indianenstam, die enkele eeuwengeleden leefde in zuidoost Canada. Het regimentswapenwas (en is) de kop vaneen “Moose”, een eland die veelvuldig voorkomt in het betreffende gebied. Dewapenspreuk luidt in de Algonquin-taal:“Neh Kah, Neh Tah”(Wij leiden, anderenvolgen).

De Algonquins speelden een rol bij de gevechten om Falaise (Normandië),Brugge(Vlaanderen), Bergen op Zoom, Waalwijk en het Duitse Hochwald. Na “the fightfor Wierden” voerden ze zware gevechten in noordoost Duitsland, o.a. bij hetKüstenkanal.Na de capitulatie van Nazi-Duisland werden zij in de omgeving van Wierdengelegerd om uit te rusten en zich voor te bereiden op terugkeer naar Canada.

DONDERDAG 5 APRIL

Deze ochtend vernamen de Algonquins en hunbondgenoten van lokaleverzetsstrijders dat de Duitsers in aanzienlijke sterkte aanwezig waren ten westenen zuidwesten van Almelo. Men betrok derhalve posities om een mogelijke aanvalvanuitdie richtingen af te weren. Inleidende verkenningen richting Wierdenwerden deze middag uitgevoerd en men besloot om te trachten langs deAlmelosestraat naar Wierden op te rukken om een bruggenhoofd bij de fabriekvan ten Bos (nu woonwijk de Aa) te vestigen.In deze dagen werd de watertoren aan de Wierdensestraat in Almelo door deCanadezen gebruikt als observatiepunt.

DE NACHT VAN DONDERDAG 5 OP VRIJDAG 6 APRIL

Vanaf café de Mosterdpot gingen drie pelotons die nacht van start. Het eerste entweede dienden aan weerszijden van de Aa (door de Canadezen HollanderGravengenoemd) op te rukken richting Wierden. Zij zouden de Duitse verdedigersmoeten afleiden, zodat een derde peloton over de Almelosestraat kon oprukkenom het beoogde bruggenhoofd te vormen.Kopie van kaartjemet geplande acties 3 pelotons.Het eerste peloton verdwaalde echter en had geen inbreng deze eerste aanval.Het tweede peloton trok volgens plan langs de Aa richting Wierden en bereikte deAadorpsweg. Hier werden zij verrast door hevige Duitse tegenstand waardoor zijzich uiteindelijk voortijdig moesten terugtrekken. Het derde peloton trachttelangs de Almelosestraat (versperd door opgeblazen boomstammen en hetopgeblazen bruggetje over de Aa) Wierden te naderen. Ook zij werden ontvangendoor een moordend vuur van de Duitse kanonnen in het dorpen van mitrailleursen geweren vanaf weerszijden van de Almelosestraat. Ondanks herhaalde

pogingen kwam men niet verder dan de kop van het kanaal en bij zonsopgangmoest ook dit peloton zich terugtrekken richting de Mosterdpot.Duitse PAK 40(Panzerabwehrkanone)VRIJDAG6APRIL.Ondanks de slechte ervaringen van de voorgaande nacht kreeg het AlgonquinRegiment de opdracht om opnieuw te proberen een bruggenhoofd zo dichtmogelijk bij Wierden te vestigen, deze keer met steun van tanks van hetSouthAlberta Regiment en de artillerie van het 15 Field Regiment. Aan het begin van demiddag ging de aanval van start,maar door het geconcentreerde tegenvuurwasmen niet in staat om door te stoten. Eén van de tanks werd getroffen, maar eensectie vande Algonquins wist zich te handhaven en een klein bruggenhoofd tehouden, halverwege de kop van het kanaal en het opgeblazen bruggetje over deAa. Vanuit dit kleine bruggenhoofd werden meerdere onsuccesvolle aanvallen op

boerderijen in het Zuidbroek ondernomen en uiteindelijk was men gedwongenzich terug te trekken tot aan de kop van het kanaal.Algonquins in loopgraaf. Als steun voor de Algonquins werd het Zuidbroek en het dorp zwaar bestooktdoor de Canadese artillerie, waarop veel mensen besloten tevluchten of eenschuilplaats op te zoeken.

ZATERDAG 7 APRIL

Ondanks toenemende beschietingen door de Canadezen die in het Zuidbroek enhet dorp steeds meer schade aanrichtten, bleef de Duitse weerstandonverminderd. Informatie uit de omgeving leerde deAlgonquinsdat de vijandzich enigszins terug had getrokken en zij besloten om opnieuw te trachten eenbruggenhoofd bij ten Bos te vestigen. Bij het eerste daglicht rukte een pelotonoplangs de Almelosestraat en bulldozers bouwden een dam van puin overdevernietigde brug over de Aa, zodat tanks op konden trekken om de infanteristente steunen. Het bruggenhoofd bij ten Bos werd gevestigd, maar door de fanatiekeDuitse tegenstand kwam men niet verder richting Wierden.De Canadezen haddenhet hier zwaar teverduren, mede door mortiervuur van de Duitsers uit het

Haarbos en Rectum.Hierop werd de hulp van Typhoon jachtbommenwerpersingeroepen, die deze middag aanvallen uitvoerdenmet kleine bommen en zwareboordwapensop de Duitse kanonnen in het dorp enophet Zuidbroek.Een Typhoon van 440 Squadron vertrekt met bommen voor een missieVanwege de aanhoudende gevechten, besloot een aantal bewoners van hetZuidbroek en aanwezige vluchtelingen om uit het frontgebied weg te trekken.Twee personen wisten naar deCanadese linies te sluipen en hen te bewegen toteen staakt het vuren om zodoende de burgers de gelegenheid te geven weg tetrekken. Tot ieders grote opluchting gaven de Canadezen gehoor aan deze oproepen zwaaiend met een witte vlag gingen de burgers opweg. Ook de Duitsersstaakten het vuren en men bereikte veilig de Mosterdpot.

Canadese militairen in gevecht bij WierdenDoor de hevige gevechten treffende huidigebewoners van de vooroorlogsewoningen aan de Almelosestraat nog steeds granaatscherven aan inkozijnen enhet dakbeschot en zijn er op veel plaatsen kogelinslagen in de muren te vinden.Terwijl de strijd om Wierden voortduurde, trokken Canadese tanks enpantserwagens van het Canadese Manitoba Regiment vanuit Daarle richtingWierden.Zonder noemenswaardige tegenstand te ontmoeten slaagden zij er inom via Hoge Hexel op te rukken tot aan landgoed den Vossenbosch. Hoge Hexelwerd dus twee dagen eerder bevrijddan het dorp Wierden.

ZONDAG 8 APRIL

Deze ochtend staken Canadese eenheden massaal het Twentekanaal over tussenWiene en Lochem en rukten snel noordwaarts op, waarbij ze Goor , Markelo enHolten bevrijdden. De Duitsers bij Wierden dreigden door deze actie omsingeld teworden, nl. vanuit het noorden (de Vossenbos) plus nu ook vanuit het zuiden. Met

de Algonquins en hun bondgenoten ten oosten van hen begonnen de Duitsers tebeseffen dat hun posities in en rond Wierden hachelijk begonnen te worden.Canadezen in de aanval bij Ten Bos.In devoorgaande nacht slaagden de Algonquins er weliswaar in hetbruggenhoofd bij ten Bos uit te breiden, maar de tegenstand vanuit Wierden bleefonverminderd fel en van verder oprukken was nog steeds geen sprake. Opnieuwriep men de hulp in van Typhoons, maarook deze aanvallen bereikten niethetbeoogde doel. Helaas werd er wel veel schade aangericht in het dorp.Op deze dag reed onverwachts een Canadese jeep in volle vaart over deAlmelosestraat door de Canadese linies heen Wierden in, waarop de Duitsers hetvuur openden.EenAlgonquin-patrouille zag dat de bestuurder, soldaatWickstrom, levenloos over het stuur van de jeep hing. Hij kreeg van de Duitserseen tijdelijk graf met daarop een houten kruis met inscriptie in de tuin van deZwaan. De andere inzittende werd gevangen genomen, maar de volgende dag alweer bevrijd. Of ze uit onwetendheid handelden ofvanuit een heldhaftige pogingom het Duitse kanon op het v.d. Berg plein uit te schakelen is onbekend.

Aan het begin van deze avond werd het vuren van Duitse zijde duidelijk minder enmerkte de Wierdense bevolking, dat de Duitsers aanstalten maakten om weg tetrekken. In de loop van de nacht namen zij inderdaad de wijk richting Rijssen enNijverdal.

MAANDAG 9 APRIL

In en rond Wierden was het onwezenlijkstil in de eerste vroege uren, maar datwerd al snel anders. Informatie van diverse bronnen leerde de Algonquins, dat devijand zich uit Wierden had terug getrokken en men besloot om een peloton op telaten rukken over de Almelosestraat,langs het bruggenhoofd bij ten Bos, richtingWierden. Er werd geen tegenstand ondervonden en rond 7 uur verschenen deeerste Algonquins in het dorp, spoedig gevolgd door de eerste tanks enverkenningswagens van de South Alberta’s. Wierden was bevrijd !!!!De Canadese bevrijdersDaarna ging het weer snel, ook Enter, Rijssenen Nijverdal werden op dezelfdedagdoor de Canadezen ingenomen en op de volgende dag (10 april) werdHellendoorn als laatste Twente plaats bevrijd.Al snel volgden Raalte (11 april) enZwolle (14 april), waardoor de Duitsers zich niet meer vanuit West Nederland viaGelderland naar Noord Duitsland konden terugtrekken.Met Wierden en omgeving gezuiverd kregen de Algonquins orders om zich teverplaatsennaar Duitsland.Nog deze zelfde middag vertrokken de tanks enpantserwagens van het South Alberta Regiment, de kanonnen van 15 Canadian

Field Regiment plus het Algonquin Regiment met hun bondgenoten uit Twenterichting noordoost Duitsland om daar de strijd voort te zetten.

TOT SLOT

Na de capitulatie van Nazi-Duitsland keerden de Algonquins terug naar Wierden,waar zij uit konden rusten en zich konden voorbereiden op terugkeer naarCanada, wat geleidelijk in het najaar van 1945 plaatsvond. Inde zomer en hetnajaar van 1945 ontstond er veel en goede banden tussen de Canadese bevrijdersen de bevolking van Wierden en omgeving.Op 31 augustus werd namens deWierdense gemeenschap een fraai houten gegraveerd bord aan de Algonquinsaangeboden. Dit bord is nu inhet bezit van de HKW. Eén Wierdense schonetrouwde in 1946 met één van onze bevrijders. Trees had haar Canadees!Bronvermelding:Veel van deze informatie is afkomstig van Kees Kroon van deHKW en aangevuld met informatie uit het boek “in de schaduw vande adelaar”van C.B. Cornelissen en J. Slettenhaar.